Sanat terapisi, bir sanat eğitmeni ve bir terapistten oluşmaktadır. Bu iki kişinin birlikte çalışması, tedavinin sanatla sürdürebilmesi için önemli bir koşuldur.
Sanat ile tedavi etme yöntemi 20.yüzyılın ortalarında Avrupa ve ABD’de ortaya çıkmaya başlamıştır. Ayrıca 1940 yıllarında ABD’de farklı bir alan olarak da yerini almıştır. Sanatın yaratıcı gücünü kullanarak her yaşta ki bireylerin fiziksel, ruhsal ve duygusal gelişimlerinin iyileştirilmesine yardımcı olan bir alandır. Bu alanda, bir bireyin kendi yeteneklerinin farkında olması, iç çatışmalarını ve sorunlarını çözüp baş edebilmesi ayrıca karşısına çıkan herhangi bir stres yaratıcı bir duruma karşı da içgörü kazanıp bunu kontrol edebilmesi hedeflenmektedir.
- “Bütün sanatlarda, insanı şaşırtan bir yan vardır.” Sözünden yola çıkacak olursak, eğer sanatsal faaliyetlerde bulunmayı istiyorsak, öncelikle hayattaki sorunlarımızın farkına varmamız çok önemli bir durumdur. Sanat ile uğraşırken yeteneğinizin olup olmaması önemli değildir. Önemli olan sizin bu durumun farkında olmayı istemenizdir.
Sanat ve Sanatın Psikoterapide İşlevi Nedir?
Sanat ve psikoterapi arasında ki ilişki çok uzun yıllar öncesine kadar dayanmaktadır. Mesela; ilk çağları buna örnek olarak verebiliriz. İlkçağlarda sanat diye bir kavram yokken bile aslında bizim hayatımızda kendimizi ifade etme aracı olarak büyük bir yere sahip olmuştur. Eğer, daha önceki dönemleri ele almak istersek, rahatlıkla görebiliriz ki en ilkel diyebileceğimiz dönemlerde dahi semboller ve imgeler insanlar arasında ki ilk iletişim aracı olmuştur.
Sanat, bir insanın var olan ve var olmayan durumlar arasında gidip geldiği ve bireyin kendi gerçekliğinin farkına varıp kendine ait başka bir gerçeklik yaratmasıdır. En kısa ve net bir şekilde; sanat bir insanın kendisini tanıması ,bunları kendisine göre dönüştürmesi ve bunlardan yeni bir şeyler yaratabilmesidir. Buna bir döngü gözüyle de bakabiliriz. Bunların sonucunda, insan bazı şeyleri kolaylıkla anlayabilir. Mesela; başkalarının da yardımıyla kendisinin farkına varabilirken,varlığını da bu şekilde kanıtlayabilir.
Psikiyatride Sanatla Tedavi Yönteminin Gelişimi
Psikiyatri alanında sanat ile ilgili incelemeler üzerine bazı araştırmalar yapılmıştır.
- 19.yy’ da Fransız Psikiyatrist Max Simon ve İtalyan Psikiyatrist Cesare Lombroso tarafından geniş çaplı incelemeler yapılmıştır.
II. Dünya savaşından sonra yoğun bir buhran içinde olan toplumun rehabilite edilme ve onarılma ihtiyacı olmuştur .Bunun için en etkili yöntemlerden birisi “sanat” olarak bilinmiştir. Şekil 1’de yer alan mağara duvar resimlerinde de görüldüğü gibi sanat bu dönemde insanın içindeki acılara yardımcı olmakta ve bu durumlara karşı şefkat ve saygı ile bakılmasına yardımcı olmuştur.
İsveç’te yer alan mağara duvar resimleri
- Margaret Noumburg, Freud’un dinamik sanat terapisi fikrinden yararlanmış ve sanatı terapötik iletişimin bir yöntemi olarak kullanmayı amaçlamıştır. Hümanistik ve Davranışçı yaklaşımların da kullanımında etkilidir.
Sanatın Psikoterapi ve Psikiyatrik Rehabilitasyondaki Yeri Nedir?
- Kalıcı görsellik, somutlaştırma, dışsallaştırma
- İletişim aracı
- Dürtülerin ortaya çıkmasını sağlama
- Katarsis
- Savunma Mekanizmalarının geliştirilmesi
- Subliminasyon yoluyla dürtülerin kontrol edilmesi
- Düzeltici duygusal deneyime yardımcı
- Terapötik bir enerji oluşumu
- İmaj, sembol meydana getirme
Sanat Psikoterapisi’nin Kullanım Yerleri
- Sözel iletişim sıkıntısı çeken hastalar
- Zihinsel gerilik, Otistik ve Davranış bozukluğuna sahip çocuklarda
- Psikotik vakalarda ve Şizofrenide
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (PTSD) olan hastalarda travmaya bağlı olarak ortaya çıkan saldırganlık ve inkar durumunda
- Fiziksel bir rahatsızlığa sahip olan kişilerde (Kronik ağrı, Kanser bazı Nörolojik bozukluklar)
- Terapi boyunca yoğun bir şekilde aktarım ve karşı-aktarım yapan kişilere ( genellikle kişilik bozukluğu olanlar)
Sanat Psikoterapisinin Dalları
1) Görsel-Sanatlar Terapisi:
Bir sanat psikoterapisi ile danışanın plastik ve görsel sanata bakış açısı kullanılır. İfadelerin farkındalığının kazandırılması, stres, depresyon ,travmatik durumlar, kronik hastalıklar ve semptomlar gibi durumlarla başa çıkma yöntemidir.
Bu alanda olan kişiler, sanat alanının iyileştirici ve geliştirici olduğu üzerine durmuşlardır. Sanat dalında; renkli kalemler, renkli kağıtlar, ebru, dönüştürebilir atıklar ve benzerleri kullanılmaktadır. Kişinin bir şeyi yaratırken, olayların farkına varabilmesi ve bunlara bir anlam verebilmesi gerekmektedir.
2) Dans ve Hareket Terapisi:
Kişinin dans ederken hareketleri, düşüncelerini ve hislerini yansıtır. Kişinin hareketlerinin kavranması, fark edilmesi ve hareket repertuarlarının arttırılması sağlanmalıdır. Böylece; kişi sözel ve yeni bir hareket mekanizmaları geliştirebilir.
3) Müzik Terapisi:
Müzik terapisi, bir danışan ve müzik terapistinden oluşur. Grup ortamlarında da uygulanılabilir. Bazı müzik aletleri kullanılır ve kişinin fiziksel, duygusal, zihinsel, sosyal ve bilişsel ihtiyaçlarına göre iletişim, mobilizasyon, ifade ve uyum becelerileri geliştirilir.
Kaynakça ve İleri Okuma:
- http://www.dergipdr.com/sanat-terapisi-art-therapy-uzerine-4414h.htm
Yazar: Elif Begüm CAVAK