İş ve Örgüt Psikolojisi (Endüstri ve Örgüt Psikolojisi) Nedir?
Psikoloji biliminin bir alt alanı olan iş ve örgüt psikolojisi ya da endüstri ve örgüt psikolojisi; iş ortamı, çalışanlar ve çalışma davranışları gibi alanlarda faaliyet gösterir. İş ve örgüt psikologları işletme ve endüstrinin her alanında yer almakla birlikte yaptıkları araştırma ve uygulamalar çok çeşitlidir. Bu alanda çalışma gösteren psikologlar, psikoloji biliminin uygulama ve öğretimini teşvik ederek insan refahının örgütsel ve çalışma ortamındaki performansını arttırmaya yönelik çalışmaları sürdürürler.
İş ve Örgüt Psikolojisi alanında yapılan çalışmaların başlangıcı 1. Dünya Savaşı’na kadar dayanmaktadır. 1. Dünya savaşında Yerkes ve arkadaşları orduya yeni katılanları doğru yerlerde görev almaları için bir zekâ testi geliştirmişlerdir. Yerkes ve arkadaşlarının geliştirdiği Alfa ve Beta testleri orduya katılan askerlerin daha etkili şekilde savaşmaları için önemli bir gelişme olmuştur. Tam bu noktada İş ve Örgüt Psikolojisi’nin günümüze kadar uyguladığı görev tanımı belirleme metodu kullanılmıştır. Aynı zamanda Walter Dill Scott bu alandaki eksiği fark etmiş ve personel danışmanlık firmasını açmıştır (1919). (Walter Dill Scott Kimdir?)
İş ve Örgüt Psikologları, psikoloji biliminin bir getirisi olarak insanın var olduğu her yerde bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; işe alma süreci, iş-görev tanımı, iş yerinde motivasyon sağlama, çalışan-patron ilişkisi, örgütsel davranışlar, reklam-pazarlama metodları ve bu metodların uygulanması… gibi skalası oldukça geniş olan bir alanda hizmet vermektedirler.
İş ve Örgüt Psikoloğu Ne İş Yapar ? (Endüstri ve Örgüt Psikoloğu Ne İş Yapar ?)
Başta tüm Dünya olmak üzere Türkiye’de de gittikçe ilginin arttığı psikolojinin bir alt alanı olarak iş ve örgüt psikolojisi (Endüstri ve Örgüt Psikolojisi) ile ilgilenen psikologların ne iş yaptığı sıkça sorulan sorular arasında yerini almış ve bu merakı gidermek için de yazımızın içerisinde paylaşmak doğru olur diye düşündük.
İş ve Örgüt Psikolojisi ile ilgilenen psikologlar genel itibariyle psikolojinin diğer alanlarıyla ilgilenen psikologlara göre biraz daha arka planda kalmıştır. Bunun nedeni ise TV programları ya da sinema filmlerinde denk geldiğimiz klinik psikologların senaryo içerisinde bilinirliliğinin artması olabilir; psikoloji bilimi ile ilgilenen diğer insanların eğitim alanında danışman olarak yer alması, gelişim alanında çocuklar ile birlikte çalışılması gibi faktörleri de sıralayabilmek mümkündür. Bunun sonucunda iş ve örgüt psikoloğunun bilinirliliğinin hakkında konuşmak zordur.
Peki, İş ve Örgüt Psikoloğu (Endüstri ve Örgüt Psikoloğu) ne iş yapar ? Bu sorunun cevabı en son yayınlanan araştırmalara göre İş ve Örgüt Psikologları araştırmacı ve uygulamacılarının (doktora seviyesinde) yaklaşık %40’ı üniversitelerde ve yüksekokullarda, yaklaşık %20’si araştırma ya da danışmanlık firmalarında, yaklaşık %20’si işletmelerde ve endüstride ve kalan %10’u da kamuda merkezi ve yerel yönetimlerde olmak üzere çeşitli alanlarda istihdam edilirler. (Khanna &Medsker,2010; Medsker, Katkowski & Furr, 2005.)
İş ve Örgüt psikolojisi alanında yüksek lisans derecesine sahip olan psikologların büyük bir kısmının sektörde ve hükümetteki pozisyonlarda çalışmaktadırlar. Ancak bilinirliliğinin özellikle şu sıralar artması bu alanın gittikçe gelişen bir alan olduğunu da bize göstermektedir. Amerikan Emek Departmanı iş ve örgüt psikologlarının istihdamının 2018 yılına kadar %26 büyüyeceğini öngörmüştür.
İş ve örgüt psikologları Ford Motor Şirketi, IBM, Toyota, Disney, Standart Petrol, Xerox, Unisys, United Havayolları ve Pepsi gibi çeşitli uluslararası şirketler için çalışırlar. Bu şirketlerde endüstri ve örgüt psikologları insan kaynakları, direktörü, personel araştırması psikoloğu, İşgören İlişikileri Yöneticisi, İstihdam Uzmanı, Kalite Performans Yöneticisi, Danışman gibi iş unvanları alabilmeleri mümkündür.
Yazar: Cabir TOPO